କାନ ଓ ମନ

ଆଜ୍ଞା ନମସ୍କାର,
ଛୋଟ କଥାର ବଡ ବିଚାର ‘ଅମୃତ ବିନ୍ଦୁ ' ‘ଅମୃତ ବିନ୍ଦୁ'ର ଆଜିର ଅଧ୍ୟାୟରେ ଆମେ ଅନୁଶୀଳନ ଓ ଅନୁଭବ କରିବା କାନ ଓ ମନକୁ ନେଇ  କିଛି କଥା  । ଆଜିର କଥାକୁ ଆପଣ ଗ୍ରହଣ କରିବେ, ବିଚାରିବେ ବୋଲି ଆଶା  ।
କାନ ଓ ମନ-ଏ ଦୁହେଁ ନିଜ ନିନ୍ଦା ଶୁଣିବା ପାଇଁ କେବେ ମଧ୍ୟ ମଙ୍ଗନ୍ତି ନାହିଁ  । କିନ୍ତୁ ନିଜ ମନ ଲଗେଇ ପରନିନ୍ଦା କରିବା ପାଇଁ ଏବଂ ନିଜ କାନରେ ପର ନିନ୍ଦା ଶୁଣିବା ପାଇଁ ଆମେ ସବୁବେଳେ ଜାଗ୍ରତ ହେଇକି ଥା’ନ୍ତି  । 
ପରନିନ୍ଦା ଶୁଣିବା ହେଉଛି ମନୁଷ୍ୟର ଏକ ପ୍ରବୃତ୍ତି  । ପ୍ରବୃତ୍ତି ଉପରେ ଜୟ କରିବା ସମସ୍ତଙ୍କ ପକ୍ଷେ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ  । ପ୍ରବୃତ୍ତି ଏବଂ ନିବୃତ୍ତି ମନୁଷ୍ୟ ଜୀବନର ଗୋଟାଏ ଗଛର ଦୁଇଟି ଶାଖା  । ମଣିଷ ପ୍ରବୃତ୍ତିରୁ ଯେତିିକି ଆନନ୍ଦ ପାଏ, ନିବୃତ୍ତିରୁ ସେତିକି ଆନନ୍ଦ ପାଏ ନାହିଁ  । ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମ, ପୁରାଣ, ଶାସ୍ତ୍ର, ନୀତିବାକ୍ୟରେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ସଂଯମ ପାଇଁ ସୁନ୍ଦର ସୁନ୍ଦର ସବୁ ପଢିବାକୁ ମିଳେ, ଶୁଣିବାକୁ ମିଳେ  ।
ଆମର ପାଞ୍ଚ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗ୍ରାହ୍ୟ ବସ୍ତୁ ହେଲା-ସୁନ୍ଦର ଦୃଶ୍ୟ, ସୁମଧୁର ସଙ୍ଗୀତ, ସୁଗନ୍ଧ, ସୁସ୍ୱାଦୁ ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ କୋମଳ ସ୍ପର୍ଶ  । ଏହାକୁ ସାଙ୍କ?ତିକ ଭାବରେ ପତଙ୍ଗ, ମୃଗ, ଭ୍ରମର, ମସô୍ୟ ଏବଂ ହସ୍ତୀର ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗ୍ରାହ୍ୟ ଦୁର୍ବଳତା ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ  । ପତଙ୍ଗର ଆଖିକୁ ଅଗ୍ନି ସୁନ୍ଦର ଦୃଶ୍ୟ ଭାବରେ ଦେଖାଯାଏ  । ସିଏ ଆକୃଷ୍ଟ ହୁଏ ଏବଂ ଶେଷରେ ସେଇଥିରେ ହିଁ ଜଳିପୋଡି ମରେ  ।  ସୁମଧୁର ସଙ୍ଗୀତରେ ଘୋର ଅରଣ୍ୟର ମୃଗ ଆକର୍ଷିତ ହୋଇ ବ୍ୟାଧର ଜାଲରେ ଫସିଯାଏ  । ପୁଷ୍ପର ସୁଗନ୍ଧରେ ବିମୋହିତ ହେଇ ଭ୍ରମର ପଦ୍ମ ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇଯାଏ  । 
ଆଜ୍ଞା, ଏ ଯେଉଁ ସାଙ୍କେତିକ ପ୍ରାଣୀଗୁଡିକର ବର୍ଣ୍ଣନା ବା ଉଦାହରଣରେ ଆମେ ଯାହା ବୁଝିଲେ,  ପ୍ରତି ମଣିଷ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏସବୁ ହିଁ ଘଟୁଛି  । ଇନ୍ଦ୍ରିୟଜନିତ ସମସ୍ତ ଦୁର୍ବଳତା ମନୁଷ୍ୟ ନିକଟରେ ରହିଛି  । ଇନ୍ଦ୍ରିୟକୁ ଅତିକ୍ରମ କରି ଆଗେଇ ଯିବା ମଣିଷ ପକ୍ଷ ଏତେଟା ସହଜ ନୁହଁ, କିନ୍ତୁ ଅସମ୍ଭବ ନୁହଁ  ।
ଏସବୁ ମନୁଷ୍ୟ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ସତର୍କବାଣୀ  । ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଆସକ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ଅନ୍ୟ ଆଡକୁ ଅଙ୍ଗୁଳି ଦେଖାଇ ଅନ୍ୟର ଚର୍ଚ୍ଚା କରୁଥିବା ବେଳେ ନିଜ ଆଖିକୁ ଅଙ୍ଗୁଳି ଯାଏ ନାହିଁ  । ପରଚର୍ଚ୍ଚା, ପରନିନ୍ଦା କରୁଥିବା ବେଳେ ନିଜର ଦୁର୍ଗୁଣକୁ ଶୁଣିପାରେ ନାହିଁ, କି ସହ୍ୟ କରିପାରେ ନାହିଁ  ।
ପଢିଥିବା ହେତୁ ଆପଣଙ୍କ ନିକଟରେ କୃତଜ୍ଞ  । ଆସନ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିନ ଆମେ ‘ଅମୃତ ବିନ୍ଦୁ' ମାଧ୍ୟମରେ ଜୀବନର କେତେ କଥା ବାବଦରେ ଜାଣିବା  । ନମସ୍କାର  ।