ଅରି ଫେରିନାହିଁ - ଯୁଦ୍ଧ ସରି ନାହିଁ
Rasmita Behera
4510
“ଅରି ଫେରିନାହିଁ, ଯୁଦ୍ଧ ସରି ନାହିଁ
ଆସ ମୋ ଶିବିରେ ଆସ ଭାଇ
ହିମାଚଳ ଶିରେ ଶବଦ ଶୁଭଇ
ଡରନାହିଁ ଆଉ ଡେରି ନାହିଁ ।”
ଏହି କବିତାଂଶଟି ତାଙ୍କ କ୍ରାନ୍ତିକାରୀ ସାରସ୍ୱତ ସାଧନାର କଥା କହେ । ଏମିତି ରାଶିରାଶି ସଂଗ୍ରାମ କବିତା ଲେଖି ସେ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ପ୍ରାଣରେ ଜଗାଇଥିଲେ ଦୃଢ ଆତ୍ମବଳ, ଆଉ ମୁକ୍ତି ଆନେ୍ଦାଳନରେ ଝାସ ଦେବାପାଇଁ ଭରିଦେଇଥିଲେ ଅଫୁରନ୍ତ ଉତ୍ସାହ ଓ ଉଦ୍ଦୀପନା । ଖାଲି ସେତିକି ନୁହେଁ ଓଡିଶାରେ ବିପ୍ଳବୀ କବିତା ଲେଖି ତିନିଥର କାରାଦଣ୍ଡ ଭୋଗିବା କବିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଥିଲେ ଅଗ୍ରଗଣ୍ୟ । ସେ ହେଉଛନ୍ତ ଜାତୀୟ କବି ବୀରକିଶୋର ଦାସ । ବୀରକିଶୋରଙ୍କ ଜନ୍ମ ୧୮୯୬ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୨୩ ତାରିଖ, ବର୍ତ୍ତମାନର ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର ପୁନଙ୍ଗ ଗ୍ରାମରେ । ଗ୍ରାମ ଚାଟଶାଳୀରୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପରେ ସେ କଟକର ଭିକ୍ଟୋରିଆ ସ୍କୁଲରେ ନାମ ଲେଖାଇଥିଲେ । ସେଠାରେ ସୌଭାଗ୍ୟକୁ ସେସମୟର ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିଲେ ବୀରକିଶୋର । ବଣିଆ ସୁନାକୁ ଚିହ୍ନିଲା ପରି ଭକ୍ତକବି ମଧୁସୂଦନ ବୀରକିଶୋରଙ୍କ ଲୁକ୍କାୟିତା ପ୍ରତିଭା ଅନ୍ୱେଷଣ କରିପାରିଥିଲେ । ଦିନେ ସେ ବୀରକିଶୋରଙ୍କୁ ପାଖକୁ ଡାକି କହିଲେ - ବୀର, ତୁମେ ଦିନେ କବି ହେବ । ଏହି ପଦକ କଥା ବୀରକିଶୋରଙ୍କ ଉପରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା, ତାଙ୍କୁ କବିତା ଲେଖିବାକୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରିଥିଲା ।ପ୍ରଥମେ ସେ ଗୋଟିଏ ଇଂରାଜୀ କବିତାକୁ ଓଡ଼ିଆରେ ଅନୁବାଦ କରିଥିଲେ । ଅନୁବାଦଟି ଥିଲା -“ଟୋପି ଟୋପି ପାଣି ମିଶି ସାଗର,ଟିକି ଟିକି ବାଲି ମିଶି ଭୂଧର ।”ଆଉ ତା ପରର ଘଟଣା ଥିଲା ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣାଭ ଇତିହାସ ।
୧୯୨୧ ମସିହାରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ଡାକରାରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ଅସହଯୋଗ ଆନେ୍ଦାଳନ ବୀରକିଶୋର ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ଅଧୀନରେ କରିଥିବା ଚାକିରିକୁ ପଛରେ ପକାଇ ଏହି ସଂଗ୍ରାମରେ ଝାସ ଦେଲେ । ଏହି ସମୟରେ ତାଙ୍କ ଲେଖନୀରୁ ନିଃସୃତ ହୋଇଥିଲା ଅନେକ ସଂଗ୍ରାମୀ କବିତା, ୍ୟାହା ଚରମ ତ୍ୟାଗ ମନୋଭାବ ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ମନରେ ଭରିଦେବା ପାଇଁ ସେ ଲେଖିଥିଲେ -
“ଭାଇ, ମରିବା ତ ଦିନେ ମରିବା
ଛେଳି ମେଣ୍ଢାପରି ପାଞ୍ଚଣକୁ ଡରି
(ଏଠି )ଘୁଷୁରି ପରି କେ ଚରିବା
ମରିବା ତ ଦିନେ ମରିବା ।”
ତାଙ୍କ ରଚିତ କବିତା ପୁସ୍ତକ ମୋହନ ବଂଶୀ, ବିଦ୍ରୋହୀ ବୀଣା, ମୋହନ ବେଣୁ,ରଣଭେରୀ ଆଦି ପୁସ୍ତକ କେବଳ ସ୍ୱଦେଶ ପ୍ରେମର ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରଚାର କରିନଥିଲା ବରଂ ଆଜିବି ଆମ ମାତୃଭାଷାକୁ ରୁଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଛି । ଚରମ ତ୍ୟାଗ ଓ କଷଣ ଭିତରେ ସେ ଏସବୁ ଜାତୀୟ କବିତା ରଚନା କରିଥିଲେ । ଯାହା ଫଳସ୍ୱରୂପ ସେ ହୋଇପାରିଥିଲେ ଏ ମାଟିର ଜାତୀୟ କବି ।
୧୯୪୭ ମସିହାରେ ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା । କିନ୍ତୁ ସଂଗ୍ରାମୀ ବୀରକିଶୋରଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ସରିଲା ନାହିଁ । କେବଳ ଦେଶ ଓ ଜାତିକୁ ଉଦବୋଧନ ଦେବା ପାଇଁ ସେ ଖାଲି କଲମ ଧରିନଥିଲେ । ସେ ମର୍ମେ ମର୍ମେ ଅନୁଭବ କରିପାରିଥିଲେ ଶିଶୁମାନେ ହିଁ ଏ ଦେଶର ଭବିଷ୍ୟତ । ଶିଶୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଲେଖନୀରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା- “ଆମେ ନବଯୁବା ନବ ତରୁଣ,
ଆମେ ନବୋଦିତ ଦେବ ଅରୁଣ
ଏ ବିଶ୍ୱ ଅନ୍ଧାର ବିନାଶିବା ଲାଗି
ଆମ ଜନ୍ମ ଆମ ମରଣ ।”
ସେହିପରି ଶିଶୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶପ୍ରେମ ଓ ଭ୍ରାତୃତ୍ୱଭାବ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ସେ ଅନେକ ଦେଶାତ୍ମବୋଧ କବିତା ଲେଖିଥିଲେ । ଓଡିଶାର ଶିଶୁ ଯେତେବେଳେ ପତ୍ରିକା ଖଣ୍ଡେ ଦେଖିବାର ସୁଯୋଗ ପାଉନଥିଲେ ଠିକ ସେତିକିବେଳେ ବୀରକିଶୋର ତା ହାତରେ ଧରାଇଦେଲେ “ମୋ ଦେଶ ଶିଶୁ ପତ୍ରିକା” । ଏ ପତ୍ରିକା ମାଧ୍ୟମରେ ସେ କେବଳ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କଲେ ତାହା ନୁହେଁ, ଅନେକ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ ଶ୍ରଷ୍ଟାଙ୍କୁ ସେ ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଗଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶ ପାଉଥିବା ଶିଶୁଲେଖା ପତ୍ରିକା ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ସାଧନାର ଫଳଶ୍ରୁତି ଥିଲା କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନାହିଁ ।
କ୍ଷମତା ଓ ଅର୍ଥପ୍ରତି ବିରକିଶୋରଙ୍କର ସାମାନ୍ୟ ତମ ଦୁର୍ବଳତା ନଥିଲା । ପରାଧୀନ ଭାରତରେ ସେ ଗାଇଥିଲେ- “ଦିନ ରାତି ମୋର ସେହି ଚିନ୍ତା..ସରକାର ଶବ ଦାହ ହେବ କେବେ ଦେଖିବି ମୁଁ ତାର ଶେଷ ଚିତା ।” ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ଚିନ୍ତା ଆହୁରି ଅଧିକ ବଢିଯାଇଥିଲା । ସେହି ଚିନ୍ତା ଥିଲା ଗାନ୍ଧିଜିଙ୍କ କଳ୍ପିତ ସୁନାର ଭାରତ ଚିନ୍ତା । ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ସେ ନିରାଶ ହୋଇ ପଡିଥିଲେ ଦେଶର ଚିତ୍ର ଦେଖି । ସେଥିପାଇଁ ସେ ଲେଖିଥିଲେ-
“କାମିନୀ କାଞ୍ଚନ କାଦମ୍ବରୀ
ଶାସନ କଳକୁ ଦେଲା ସାରି ।”
ସ୍ୱାଧୀନତା ପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ବି ବୀରକିଶୋର ଲେଖନୀ ଚାଳନାରୁ ବିରତ ହୋଇନଥିଲେ । ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମର ଦୀର୍ଘ ଅନୁଭୂତି ସାଙ୍ଗକୁ ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଙ୍କ ସ୍ୱପ୍ନର ରାମ ରାଜ୍ୟକୁ ସାର୍ଥକ ଓ ସଫଳ ରୂପାୟନ ଦେବାପାଇଁ ଏକାନ୍ତ ଭାବେ ବିଳାପ କରିବାକୁ ଯାଇ ସେ ଲେଖିଥିଲେ -
“ଯାହା ଲେଖିବାର ଲେଖିସାରିଛି
ମୁଁ ଆଉ ପାରୁନି କିଛି ଲେଖି
ଦେଖିବାର ଯାହା ଦେଖିସାରିଛି
ମୁଁ ଆଉ ପାରୁନି କିଛି ଦେଖି ।”
ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନୁମେୟ, ସ୍ୱାଧୀନତାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଆଦର୍ଶର ବିଲୋପରେ ସେ ମର୍ମାହତ ହୋଇଥିଲେ । କଟକ ସଦର ସ୍ଥାନୀୟ ବୋର୍ଡର ସଭାପତିି ଭାବେ ଓ ବିଧାନସଭାର ସଭ୍ୟ ଭବେ ବହୁ ଜନହିତକର କର୍ଯ୍ୟରେ ସେ ନିଜକୁ ନିୟୋଜିତ କରି ସମାଜସେବୀ ଭାବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିପାରିଥିଲେ ।
ଓଡିଶାର ପାଣି ପବନରେ ଗଢା ଏହି ସଂଗ୍ରାମୀ ସାଧକଙ୍କ ରଚନା ଜାତୀୟ ଚେତନାକୁ ରୁଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଯାଇଛି । ସେ ଆଜି ଆମ ଗହଣରେ ନାହାଁନ୍ତି । ୧୯୭୩ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୨୮ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କର ଦେହାବସାନ ଘଟିଛି । ହେଲେ ତାଙ୍କ ଅମର ରଚନା ଏବେବି କାଳଜୟୀ ହୋଇରହିଛି । ଆଜି ଓଡିଆ ଭାଷା ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି । ଏହି ଜାତିସ୍ମରଙ୍କ କାଳଜୟୀ ରଚନାବଳୀର ବାର୍ତ୍ତା ଆମ ପାଇଁ ଚିରକାଳ ନିମନ୍ତେ ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ ହୋଇ ରହିଥାଉ , ଏହାହିଁ କାମନା ।
ଜଗତସିଂହପୁର ,ମୋ-୯୩୩୭୨୨୧୯୨୪
