ଡକ୍ଟର ଅମ୍ବେଦକରଙ୍କ ସହ କଂଗ୍ରେସର ସମ୍ପର୍କକୁ ନେଇ ଉଠିଲା ପ୍ରଶ୍ନ

ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ଆଜି ନିଜକୁ ସମ୍ବିଧାନର ରକ୍ଷକ ଏବଂ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ରକ୍ଷକ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରୁଛି। “ସମ୍ବିଧାନ ବଚାଓ” ଭଳି ସ୍ଲୋଗାନ ଏହାର ସାମ୍ପ୍ରତିକ ନିର୍ବାଚନୀ ପ୍ରଚାରର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶ ହୋଇଛି। ଏହି କାହାଣୀ 2024 ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସକୁ 99 ଆସନରେ ଜିତିବାରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ। ତଥାପି, କଂଗ୍ରେସର ଏହି ପ୍ରତିଛବି ପ୍ରାୟତଃ ଏହାର ଐତିହାସିକ ରେକର୍ଡ ସହିତ ଅସଙ୍ଗତ ମନେହୁଏ – ବିଶେଷକରି ଡକ୍ଟର ବି.ଆର. ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ସହ ଏହାର ତିକ୍ତ ସମ୍ପର୍କ।କଂଗ୍ରେସ ଏବଂ ଡକ୍ଟର ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆଦର୍ଶଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ନୂଆ ନୁହେଁ। 1930 ଦଶକରେ, ଦଳିତଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ପୃଥକ ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ ପାଇଁ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ଦାବି ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଆମରଣ ଅନଶନ ଦ୍ୱାରା ଅବରୋଧିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ପୁନା ଚୁକ୍ତିରେ ସ୍ୱାକ୍ଷର କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା। ଅନେକ ଦଳିତ ଚିନ୍ତକ ଏବେ ବି ଏହାକୁ ଏକ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଚୁକ୍ତି ଭାବରେ ଦେଖନ୍ତି।

ବିଡ଼ମ୍ବନା ହେଉଛି ସମ୍ବିଧାନ ନିର୍ମାଣର ଐତିହାସିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବା ସତ୍ତ୍ୱେ, କଂଗ୍ରେସ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ସମ୍ବିଧାନ ସଭାକୁ ମନୋନୀତ କରିନଥିଲା। ସେ ମୁସଲିମ ଲିଗର ସହାୟତାରେ ବଙ୍ଗଳାରୁ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ। ବିଭାଜନ ପରେ ହିଁ କଂଗ୍ରେସ ତାଙ୍କୁ ବମ୍ବେରୁ ନିର୍ବାଚିତ ହେବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲା। ଆଇନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବା ପରେ, ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ନେହେରୁ ସରକାରଙ୍କ ସହିତ ଅନେକ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡିଥିଲା। ସଂରକ୍ଷଣ, ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ଏବଂ ବିଶେଷକରି ହିନ୍ଦୁ କୋଡ୍ ବିଲ୍ ଉପରେ ନେହେରୁ ତାଙ୍କ ମତାମତ ସହିତ ମତଭେଦ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ 1951 ମସିହାରେ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା। ପରେ କଂଗ୍ରେସ ନିର୍ବାଚନରେ ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଦେଇ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା।

କଂଗ୍ରେସର ସାମ୍ବିଧାନିକ ସଂଶୋଧନ ରେକର୍ଡକୁ ମଧ୍ୟ ସମାଲୋଚନା କରାଯାଇଛି। 1951 ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ସଂଶୋଧନ ବାକ୍ ସ୍ୱାଧୀନତାକୁ କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ କରିବା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଥିଲା, ଯାହାକୁ ଆମ୍ବେଦକର ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ।କଠୋର ସମାଲୋଚକମାନେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପରିସ୍ଥିତି ସମୟରେ ଗୃହୀତ 39ତମ ଏବଂ 42ତମ ସଂଶୋଧନକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରନ୍ତି, ଯାହା କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକାକୁ ଅବାଧ କ୍ଷମତା ଦେଇଥିଲା। ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ମଣ୍ଡଳ କମିଶନ ରିପୋର୍ଟକୁ ଦମନ କରିବା କିମ୍ବା ଦଳିତ ନେତାମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ପଦବୀରେ ସୀମିତ ରଖିବା – ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତି କଂଗ୍ରେସର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ପ୍ରାୟତଃ ସନ୍ଦେହରେ ରହିଛି। ବିଜେପି ସାମ୍ପ୍ରତିକ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ରାଜନୀତିର କେନ୍ଦ୍ର କରି କଂଗ୍ରେସକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିଛି। ଯଦିଓ ସମାଲୋଚକମାନେ ଏହାକୁ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ଦେଖନ୍ତି, ଏହା କଂଗ୍ରେସ ଐତିହ୍ୟ ଉପରେ ଗମ୍ଭୀର ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଛି। ଆଜି, ଯେତେବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ସମ୍ବିଧାନକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା କଥା କହୁଛି, ଏହାକୁ ତା’ର ଅତୀତର ମଧ୍ୟ ସାମ୍ନା କରିବାକୁ ପଡିବ – ଯେଉଁଠାରେ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ପ୍ରାୟତଃ ଗଭୀର ହୋଇଆସିଛି।