ରାମ ନବମୀ ଓ ରାମ ଚରିତ ମାନସ

ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ସପ୍ତମ ଅବତାର ପ୍ରଭୁ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଜନ୍ମ ଦିନକୁ ରାମ ନବମୀ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଏ  । ଜନ୍ମାଷ୍ଟମୀ ବା ହରିଜନ୍ମ ପରି ରାମ ନବମୀ ଏକ ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ତରର ହିନ୍ଦୁ ପର୍ବ  । ଏହା ସର୍ବତ୍ର ମହା ସମାରୋହରେ ପାଳନ କରାଯାଏ  । ଚୈତ୍ର ଶୁକ୍ଳ ପକ୍ଷ ନବମୀ ହେଉଛି "ରାମ ନବମୀ'  । ଜନ୍ମାଷ୍ଟମୀ ତୁଳନାରେ ରାମ ନବମୀର ପ୍ରଚଳନ ପ୍ରାଚୀନ  । କାରଣ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଦ୍ୱାପର ଯୁଗରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ରୂପେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହାର ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ତ୍ରେତା ଯୁଗରେ ସେ ଶ୍ରୀରାମ ରୂପେ ପ୍ରକଟ ହୋଇଥିଲେ  । ତ୍ରେତା ଯୁଗରେ ଲଙ୍କା-ନରେଶ ରାବଣଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଅସୁରମାନେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇ ସାଧାରଣ ମଣିଷ ତଥା ମୁନି-ଋଷିଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର ଚଳାଇଥିଲେ  । ଦେବତାମାନେ ସୁଦ୍ଧା ଅସୁରଙ୍କ କବଳରୁ ସୁରକ୍ଷିତ ନଥିଲେ  । ମାନବ ଭିନ୍ନ ଅନ୍ୟ କାହା ହାତରେ ରାବଣ ନିହତ ହେବେନାହିଁ, ବୋଲି ବ୍ରହ୍ମା ବର ଦେଇଥିଲେ  । ଏଣୁ ଦେବତା ଗନ୍ଧର୍ବ, ମୁନି-ଋଷି ଓ ମଣିଷ ରାବଣଙ୍କ ବିନାଶ ପାଇଁ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଥିଲେ  । ରାବଣଙ୍କୁ ବଧ କରିବା ପାଇଁ ବିଷ୍ଣୁ ମାନବ ରୂପ ଧାରଣ କରିଥିଲେ  । ସେ ନିଜକୁ ଚାରି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରି ମହାରାଜା ଦଶରଥଙ୍କ ପୁତ୍ରଗଣ ଭାବେ ଜନ୍ମ ନେବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ  । ସେହି ସମୟରେ ଅପୁତ୍ରିକ ଦଶରଥ, ବିଭାଣ୍ଡକ ମୁନିଙ୍କ ପୁତ୍ର ଋଷ୍ୟଶୃଙ୍ଗଙ୍କ ପୌରୋହିତ୍ୟରେ ସନ୍ତାନ ଲାଭ ପାଇଁ ଯଜ୍ଞ କରୁଥାନ୍ତି  । ପୂର୍ଣ୍ଣାହୁତି ପରେ ଯଜ୍ଞ କୁଣ୍ଡ ଭିତରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ପାତ୍ର ଧରି ଆବିର୍ଭୁତ ହେଲେ ଜଣେ ଦିବ୍ୟ ପୁରୁଷ  । ନିଜକୁ ଭଗବାନଙ୍କ ଦୂତ କହି ସେ ପାତ୍ରଟିକୁ ଦଶରଥଙ୍କ ହାତରେ ଦେଲେ  । ସେଥିରେ ଥିଲା ଦିବ୍ୟ ପାୟସ  । ଦଶରଥ ତାହାକୁ ରାଣୀ କୌଶଲ୍ୟାଙ୍କୁ ଦେଲେ  । କୌଶଲ୍ୟା ପାୟସକୁ ତିନିଭାଗ କରି ନିଜେ ଗୋଟିଏ ଭାଗ ରଖି ଅନ୍ୟ ଦୁଇଭାଗକୁ କୈକେୟୀ ଓ ସୁମିତ୍ରାଙ୍କୁ ଦେଲେ । ସୁମିତ୍ରା ଛାତ ଉପରେ ପାୟସ ରଖି କେଶ ପ୍ରସାଧନ କରୁଥିବା ସମୟରେ ଚିଲ ପାୟସ ନେଇଗଲା । କୌଶଲ୍ୟା ଓ କୈକେୟୀ ନିଜ ଭାଗରୁ କିଛି ପାୟସ ସୁମିତ୍ରାଙ୍କୁ ଦେଲେ । ଫଳରେ କୌଶଲ୍ୟାଙ୍କ ଗର୍ଭରୁ ରାମ, କୈକେୟୀଙ୍କ ଗର୍ଭରୁ ଭରତ ଓ ସୁମିତ୍ରାଙ୍କ ଗର୍ଭରୁ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଏବଂ ଶତୃଘ୍ନ ଜନ୍ମ ହେଲେ ।
    ସନ୍ଥ ତୁଳସୀ ଦାସ ତ ରାମ ଭକ୍ତ  । ରାମକଥା ଲେଖିବାକୁ ତାଙ୍କର ଆଗ୍ରହ ହେଲା  । ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ସେ ପଦ୍ୟ ରଚନା କଲେ; କିନ୍ତୁ ବିସ୍ମୟର କଥା ଯେତେ ପଦ୍ୟରଚନା କରୁଥାନ୍ତି; ରାତିରେ ସେ ସବୁ ଲୋପ ପାଇଯାଉଥାଏ  । ଏହି ଘଟଣା ପ୍ରତିଦିନ ଘଟୁଥାଏ  । ଏପରିଭାବେ ଅଷ୍ଟମଦିନ ରାତିରେ ତୁଳସୀ ଦାସଙ୍କୁ ସ୍ୱପ୍ନାଦେଶ ହେଲା  । ଭଗବାନ ଶଙ୍କର ତାଙ୍କୁ ସ୍ୱପ୍ନରେ କହିଲେ "ତୁମେ ଲୌକିକ ଭାଷାରେ ପଦ୍ୟ ରଚନା କର'  । ତୁଳସୀ ଦାସଙ୍କ ନିଦ ଭାଙ୍ଗିଗଲା  । ସେ ଉଠି ବସିପଡ଼ିଲେ  । ସେତେବେଳେ ଭଗବାନ ଶିବ ଓ ପାର୍ବତୀ ତାଙ୍କ ଆଗରେ ଅବିର୍ଭୂତ ହେଲେ  । ତୁଳସୀଦାସ ସେମାନଙ୍କୁ ସାଷ୍ଟାଙ୍ଗ ପ୍ରଣାମ କଲେ  । ଭଗବାନ ଶିବ କହିଲେ "ତୁମେ ଯାଇ ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ରହି ଅବଧ ଭାଷାରେ ରଚନା କର  । ଆମ ଆଶୀର୍ବାଦରେ ତୁମ କବିତା ସାମବେଦ ସମାନ ଫଳବତୀ ହେବ  । ଏତିକି କହି ଗୌରୀଶଙ୍କର ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଧ୍ୟାନ ହୋଇଗଲେ  ।  ସମ୍ଭବତଃ ୧୬୩୧ ପ୍ରାରମ୍ଭ ହେଲା  । ସେହିବର୍ଷ ରାମନବମୀ ଦିନ ତ୍ରେତାଯୁଗରେ ଶ୍ରୀରାମ ଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ ସମାନ ଯୋଗ ପଡ଼ିଥିଲା  । ସେ ଦିନ ପ୍ରାତଃକାଳରେ ତୁଳସୀଦାସ ଶ୍ରୀରାମ ଚରିତ ମାନସ ରଚନା କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲେ  । ଦୁଇବର୍ଷ ସାତମାସ ଛବିଶଦିନରେ ଗ୍ରନ୍ଥ ସମାପ୍ତ ହେଲା  । ତାପରେ ଭଗବାନଙ୍କ ଆଦେଶାନୁସାରେ ତୁଳସୀ ଦାସ କାଶୀ ଚାଲିଆସିଲେ  । ସେଠାରେ ସେ ଭଗବାନ ବିଶ୍ୱନାଥ ଓ ମାତା ଅନ୍ନପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍କୁ ଶ୍ରୀରାମ ଚରିତ ମାନସ ଶୁଣାଇଲେ  । ରାତିରେ ଶ୍ରୀ ବିଶ୍ୱନାଥ ମନ୍ଦିରରେ ଉକ୍ତ ପୋଥି ରଖି ଦିଆଗଲା  ।ଏସବୁ ଦେଖି ସେଠାକାର ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ ମନରେ ଈର୍ଷା ଜାତ ହେଲା  । ସେମାନେ ଏକଜୁଟ ହୋଇ ତୁଳସୀ ଦାସଙ୍କର ନିିନ୍ଦା କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ ଓ ସେହି ପୋଥିଟିକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ  । ପୋଥିଟି ଚୋରାଇ ଆଣିବାକୁ ସେମାନେ ଦୁଇଜଣ ଚୋରଙ୍କୁ ପଠାଇଲେ  । ଚୋରମାନେ ଯାଇ ଦେଖନ୍ତି ତ ତୁଳସୀଦାସଙ୍କ କୁଟୀର ନିକଟରେ ଦୁଇଜଣ ଧନୁର୍ଦ୍ଧାରୀ ବୀର ପହରା ଦେଉଛନ୍ତି  । ଦୁହେଁ ଦେଖିବାକୁ ସୁନ୍ଦର  । ଜଣକର ବର୍ଣ୍ଣ ଶ୍ୟାମଳ, ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କର ଗୌରବର୍ଣ୍ଣ  । ସେହି ଦୁହିଁଙ୍କୁ ଦେଖି ଚୋରଙ୍କ ବୁଦ୍ଧି ଶୁଦ୍ଧ ହୋଇଗଲା  । ସେହି କ୍ଷଣରୁ ସେମାନେ ଚୋରି କରିବା ଛାଡ଼ିଦେଇ ଭଜନରେ ମନନିବେଶ କଲେ  । ଏଥିରେ ନିରାଶ ହୋଇ ଗ୍ରନ୍ଥଟିର ପରୀକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଅନ୍ୟ ଏକ ଉପାୟ ଚିନ୍ତା କଲେ  । ଦିନେ ରାତିରେ ସେମାନେ ଉପରେ ବେଦ, ତା ତଳେ ଶାାସ୍ତ୍ର, ଶାସ୍ତ୍ର ତଳେ ପୁରାଣ ଏବଂ ପୁରାଣ ତଳେ ଶ୍ରୀରାମଚରିତ ମାନସ ଗ୍ରନ୍ଥଟି ରଖି ତାହା ବିଶ୍ୱନାଥଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଥୋଇଦେଲେ ଓ ମନ୍ଦିର କବାଟ ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ  । ସକାଳେ କବାଟ ଖୋଲିବାରୁ ଦେଖାଗଲା ଶ୍ରୀରାମ ଚରିତ ମାନସ ଗ୍ରନ୍ଥଟି ବେଦମାନଙ୍କ ଉପରେ ରଖାଯାଇଛି  । ଏଥର ସେମାନେ ନିଜର ଭୁଲ ବୁଝିପାରି ଯାଇ ତୁଳସୀ ଦାସଙ୍କୁ କ୍ଷମା ମାଗିଲେ ଏବଂ ଭକ୍ତିର ସହ ତାଙ୍କ ଚରଣୋଦକ ଗ୍ରହଣ କଲେ  । ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପୁଣ୍ୟ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ରାମ ନବମୀ ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କ ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସେବାକୁ ସମାଜଭିମୁଖୀ କରିବା ପାଇଁ ପଥ ଦେଖାଉ ଏହା ହିଁ କାମନା ।
ବିକ୍ରମ ଦାଶ,ମୋ : ୯୮୬୧୫୭୫୨୩୭