ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ସୋମବାରକୁ ଭଗବାନ ଶିବ ଏବଂ ଦେବୀ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ପୂଜା ପାଇଁ ସମର୍ପିତ ଦିନ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ସୋମବାର ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ପୂଜା କରିବା ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟକ୍ତିର ବୈବାହିକ ଜୀବନରେ ସୁଖ ଏବଂ ସମୃଦ୍ଧି ଆସିଥାଏ ଏବଂ ମହାଦେବ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସନ୍ନ ହୁଅନ୍ତି ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ। କିନ୍ତୁ ଶିବ ଏବଂ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ପାଇବା ପାଇଁ ଶିବରାତ୍ରି ଏବଂ ମହାଶିବରାତ୍ରିକୁ ସବୁଠାରୁ ଶୁଭ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ।
ଶିବରାତ୍ରି ଏବଂ ମହାଶିବରାତ୍ରି ଉଭୟ ଦିନକୁ ଭଗବାନ ଶିବ ଏବଂ ମାତା ପାର୍ବତୀଙ୍କ ପୂଜା ପାଇଁ ସମର୍ପିତ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ପ୍ରାୟତଃ ଲୋକମାନେ ଶିବରାତ୍ରିକୁ ମହାଶିବରାତ୍ରି ଭାବରେ ମାନିଥାନ୍ତି। ସେହିଭଳି କିଛି ଲୋକ ଶିବରାତ୍ରି ଏବଂ ମହାଶିବରାତ୍ରିକୁ ସମାନ ବୋଲି ଭାବନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଏହା ସେପରି ନୁହେଁ। ଏଗୁଡ଼ିକ ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ପର୍ବ, ଯାହାର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ମହତ୍ତ୍ୱ ଅଛି। ଆସନ୍ତୁକ ଜାଣିବା ଯେ ଶିବରାତ୍ରି ଏବଂ ମହାଶିବରାତ୍ରି ମଧ୍ୟରେ କ’ଣ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି।
ଶିବରାତ୍ରି ଏବଂ ମହାଶିବରାତ୍ରି ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ କ’ଣ?
-ଶିବରାତ୍ରି ପ୍ରତି ମାସର କୃଷ୍ଣ ପକ୍ଷର ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ ତିଥିରେ ପାଳିତ ହୁଏ, ଯାହାକୁ ସାଧାରଣତଃ ମାସିକ ଶିବରାତ୍ରି କୁହାଯାଏ। ହେଲେ ମହାଶିବରାତ୍ରି ଫାଲ୍ଗୁନ ମାସର କୃଷ୍ଣ ପକ୍ଷର ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ ତିଥିରେ ପାଳିତ ହୁଏ।
-ପ୍ରତି ମାସରେ ଥରେ ଶିବରାତ୍ରି ପାଳନ କରାଯାଏ। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଗୋଟିଏ ବର୍ଷରେ ୧୨ଟି ଶିବରାତ୍ରୀ ହୋଇଥାଏ। ହେଲେ ମହାଶିବରାତ୍ରି ପର୍ବ ବର୍ଷକୁ କେବଳ ଥରେ ପାଳନ କରାଯାଏ। ସେଥିପାଇଁ ଏହାକୁ ସବୁଠାରୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ।
-ମହାଶିବରାତ୍ରିକୁ ମହାଦେବ ଏବଂ ଦେବୀ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ବିବାହ ବାର୍ଷିକୀ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ। କିନ୍ତୁ ଶିବରାତ୍ରି ଦିନ କେବଳ ଶିବଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ।
-ଗୋଟିଏ ବର୍ଷରେ ମୋଟ ୧୨ଟି ଶିବରାତ୍ରୀ ଅଛି ଏବଂ ମହାଶିବରାତ୍ରିକୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ୧୨ଟି ଶିବରାତ୍ରୀ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ସରଳ ଭାଷାରେ ବୁଝିବାକୁ ଗଲେ, ଗୋଟିଏ ବର୍ଷରେ ୧୧ଟି ଶିବରାତ୍ରି ପାଳନ କରାଯାଏ ଏବଂ ଗୋଟିଏ ମହାଶିବରାତ୍ରି ପାଳନ କରାଯାଏ।
୨୦୨୫ ମହାଶିବରାତ୍ରି କେବେ?
ଫାଲ୍ଗୁନ ମାସର କୃଷ୍ଣ ପକ୍ଷର ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ ତିଥି ୨୬ ଫେବୃଆରୀ ସକାଳ ୧୧:୦୮ ରେ ଆରମ୍ଭ ହେବ। ସେହି ସମୟରେ, ଏହି ତାରିଖ ଫେବୃଆରୀ ୨୭ ତାରିଖ ସକାଳ ୮:୫୪ ରେ ଶେଷ ହେବ। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଉଦୟ ତିଥି ଆଧାରରେ, ମହାଶିବରାତ୍ରି ୨୬ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୨୫ରେ ପାଳନ କରାଯିବ।
ମହାଶିବରାତ୍ରି କାହିଁକି ପାଳନ କରାଯାଏ?
ପୌରାଣିକ ବିଶ୍ୱାସ ଅନୁସାରେ, ଫାଲ୍ଗୁନ ମାସର କୃଷ୍ଣ ପକ୍ଷର ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ ତିଥିରେ ଭଗବାନ ଶିବ ଏବଂ ଦେବୀ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ବିବାହ ହୋଇଥିଲା। ଏହି କାରଣରୁ ଏହି ପର୍ବ ଶିବ ଏବଂ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ବିବାହ ବାର୍ଷିକୀକୁ ସ୍ମରଣ କରିବା ପାଇଁ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଶିବଭକ୍ତମାନେ ମହାଶିବରାତ୍ରିକୁ ବହୁତ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ମନେ କରନ୍ତି ଏବଂ ଏହାକୁ ବହୁତ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଏବଂ ଆନନ୍ଦର ସହିତ ପାଳନ କରନ୍ତି।