ବ୍ରହ୍ମତତ୍ତ୍ୱ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୁରୁଷ

ଡକ୍ଟର ଲକ୍ଷ୍ମଣ ସାହୁ 
 ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ତ୍ରେତୟା ଯୁଗରେ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଶ୍ରୀରାମ ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ  । ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ଭଗବାନ ରାମଙ୍କୁ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ସପ୍ତମ ଅବତାର ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ  । ଯାହାଙ୍କର ବିଶେଷ କାର୍ଯ୍ୟ ହେତୁ ସେ ଶତାବ୍ଦୀ ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ନାମରେ ପରିଚିତ ହୋଇଆସିଛନ୍ତି  । ବିଭିନ୍ନ ହିନ୍ଦୁ ଶାସ୍ତ୍ରରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ନବରାତ୍ରୀ ଅବସରରେ ନବଦୁର୍ଗା ପାଠ ଶେଷ ହେବା ପରେ ଶ୍ରୀ ରାମ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ  ।  ତାଙ୍କ ଶରୀରରେ ମା' ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ନବମ ଶକ୍ତି ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଥିଲା  । ରାମାୟଣ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପୁରାଣ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଜନ୍ମ ୫୧୧୪ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ତ୍ରେତୟା ଯୁଗରେ ଘଟିଥିଲା  । ଅର୍ଥାତ୍ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଭାବେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇ ତାଙ୍କ ସମୟକୁ ତ୍ରେତୟା ଯୁଗ ଭାବେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି  ।
 ତ୍ରେତୟା ଯୁଗରେ ଅଯୋଧ୍ୟା ମହାରାଜା ଦଶରଥଙ୍କ ପାଟରାଣୀ କୌଶଲ୍ୟା ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲେ  । ବାଲ୍ମିକୀ ରାମାୟଣଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, 'ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମ ଚନ୍ଦ୍ର ପରି ସୁନ୍ଦର, ସମୁଦ୍ର ପରି ଗମ୍ଭୀର ଓ ପୃଥିବୀ ପରି ଧୈର୍ଯ୍ୟବାନ ଥିଲେ  । ସେ ଏତେ ଗୁଣବାନ ଥିଲେ ଯେ ଦୁଃଖ ଉତ୍ତାପରେ ବଞ୍ଚିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ସେ କାହାକୁ କଠୋର କଟୁ ବଚନ ପଦେ କହି ନଥିଲେ  । ସେ ତାଙ୍କ ପିତାମାତା, ଗୁରୁଜନ, ଭାଇ, ସେବକ, ଗୁରୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ସ୍ନେହପୂର୍ଣ୍ଣ ଦାୟିତ୍ୱ ପୂରଣ କରୁଥିଲେ  । ସେ ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଓ ପିତାମାତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଆଜ୍ଞା ପାଳନ , କଠୋର ଆଦେଶ ମଧ୍ୟ ପାଳନ କରିବାକୁ ସର୍ବଦା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିଲେ  । ପିତା ଦଶରଥଙ୍କ ଆଦେଶକୁ ଶିରୋଧାର୍ଯ୍ୟ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିନେଇଥିଲେ  । ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଜୀବନ ଧୈର୍ଯ୍ୟର ଏକ ଉତ୍ତମ ଉଦାହରଣ  । ରାତି ପାହିଲେ ହୋଇଥାନ୍ତେ ରାଜା, ହେଲେ ମାତା କୈକେୟୀ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କୁ ୧୪ ବର୍ଷ ବନବାସର ଆଦେଶ ଦେଲେ  । ତାହାକୁ ସେ ଧୈର୍ଯ୍ୟର ସହ ସ୍ୱୀକାର କରିଥିଲେ  । ଏଣୁ ବିପରୀତ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମଧ୍ୟ ସେ କେବେ ଧୈର୍ଯ୍ୟ କି ସଂଯମ ହରାଇ ନାହାନ୍ତି  । ଏପରିକି କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନିର୍ଣ୍ଣୟ  ନେଇ ନାହାନ୍ତି  । ବରଂ କଠିନ ସମୟରେ ସେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ଥାନରେ ସଂଯମ, ସଂକଳ୍ପ, ଧୈର୍ଯ୍ୟ ଓ ସାହସରୁ ଜୀବନ ଜିଇଁବାର ମହାମନ୍ତ୍ରର ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି  ।
ସୃଷ୍ଟି ପୂର୍ବରୁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମ ଏପରି ଏକ ଆଦର୍ଶ ଉଦାହରଣ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ  । ଯେଉଁଥିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ‘ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ' କୁହାଯାଉଥିଲା  । ସେ ଦୟା, କ୍ଷମା, ସତ୍ୟ, ନ୍ୟାୟ  ଓ ଧର୍ମର ପଥ ଅନୁସରଣ କରି ଅଯୋଧ୍ୟାକୁ ଶାସନ କରିଥିଲେ  । ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଦୟା, ସହିଷ୍ଣୁତା, ଧୈର୍ଯ୍ୟ, ଆଦର୍ଶ ପୁଅ, ଆଦର୍ଶ ସ୍ୱାମୀ, ଆଦର୍ଶ ଭାଇ, ଆଦର୍ଶ ଶାସକ ଇତ୍ୟାଦି ସମସ୍ତ ଗୁଣରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲେ  । ଯେଉଁଥିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଜଣେ ଆଦର୍ଶ ପୁରୁଷ ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ କୁହାଯାଏ  । ଶ୍ରୀରାମଙ୍କର କୈବର୍ତ୍ତ , ସୁଗ୍ରୀବ, ନିଷାଦରାଜ, ବିଭୀଷଣ ପ୍ରଭୃତି ଅନେକ ବନ୍ଧୁ ଥିଲେ  । ରାମ ସମସ୍ତଙ୍କ ସହ ସମାନ ମିତ୍ରତା ଅନୁଭବ କରିଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କ ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅନେକ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ  । ସେଥିପାଇଁ କୁହାଯାଏ ଯେ ପ୍ରଭୁ ରାମଙ୍କ ପରି ବନ୍ଧୁତା ବଜାୟ ରଖିବାରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ଗୁଣ ରହିବା ଉଚିତ୍  । ତାଙ୍କ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ସମ୍ପାଦନରେ ସେ ସର୍ବଦା ସହନଶୀଳ ଓ ଧୈର୍ଯ୍ୟବାନ ଥିଲେ  । ଆଦର୍ଶ ଭାଇ ଓ ବନ୍ଧୁର ଉତ୍ତମ ଉଦାହରଣ ଥିଲେ  । ଅର୍ଥାତ୍ ବନବାସ ସମୟରେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଭାଇ ଭରତ ତାଙ୍କୁ ଅଯୋଧ୍ୟା ଫେରାଇ ଆଣିବାକୁ ଆସିଥିଲେ  । ମାତ୍ର ସେ ମାତା ପିତାଙ୍କ ଆଜ୍ଞାଙ୍କୁ ଅବଜ୍ଞା ନକରି ବରଂ ପିତୃସତ୍ୟ ପାଳନ କରି ଅଯୋଧ୍ୟା ରାଜସିଂହାସନ ଭରତକୁ ସମର୍ପି ଦେଇଥିଲେ  । ସେହି ଭଳି ମିତ୍ରତା ପାଳନରେ ଶ୍ରୀରାମ ଆଗଭର ଥିଲେ  । ସୁଗ୍ରୀବ, ବିଭୀଷଣ ଆଦିଙ୍କୁ ପରମ ମିତ୍ର ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରି ସେମାନଙ୍କ ସମସ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ସାମ୍ନା କରିଛନ୍ତି  । ବିନା କୌଣସି ଭେଦଭାବରେ ସେ ସମସ୍ତଙ୍କ ସହ ବନ୍ଧୁତା ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ  । ସେହିପରି ସେ ତାଙ୍କ ଜୀବନରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ କରି ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମ୍ପର୍କ ଓ ଦାୟିତ୍ୱକୁ ସୁଚାରୁରୂପେ ନିର୍ବାହ କରୁଛନ୍ତି  । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ଏଭଳି ସ୍ଥିତି କେବଳ ସେତେବେଳେ ଅଯୋଧ୍ୟାରେ ଘଟିଥିଲା  । ଅଯୋଧ୍ୟାକୁ ଆଦର୍ଶ ରାଜ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ସେ ରାଜ୍ୟକୁ ଉନ୍ନତ ରୂପେ ପରିଚାଳନା କରିଥିଲେ  । ଆଜି ବି ତାଙ୍କ ନାମ ଜଣେ ଆଦର୍ଶ ଭାଇ ଭାବରେ ସମ୍ମାନର ସହ ନିଆଯାଏ ଓ କୁହାଯାଏ ଯେ ଯଦି ତୁମର ଭାଇ ଅଛି ତେବେ ସେ ରାମଙ୍କ ପରି ହେବା ଉଚିତ୍  । ପ୍ରଜାପାଳନ ପାଇଁ ମାତା ସୀତାଙ୍କୁ ବାଲ୍ମିକୀଙ୍କ ଆଶ୍ରମକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବା ପରେ ସେ ନିଜେ ଅଯୋଧ୍ୟାଙ୍କର ରାଜା ହେଲେ  । ରାଜା ହୋଇ କୌଣସି ବିଳାସ ବ୍ୟସନରେ ନରହି ମୁନି, ଋଷି, ସାଧୁ , ସନ୍ୟାସୀ , ସନ୍ଥମାନଙ୍କ ଭଳି ନିରଳସ ଜୀବନ ବିତାଇଲେ  । ଏକପନôୀ ବ୍ରତ ପାଳନ କରିଛନ୍ତି  । ମାତା ସୀତାଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କର ଥିଲା ଅପାର ଭଲପାଇବା  ।  ତାଙ୍କ ଜୀବନରେ ମାତା ସୀତାଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ସେ କେବେ ବି ଅନ୍ୟ ମହିଳାଙ୍କ ବାବଦରେ ଭାବି ନଥିଲେ  ।
ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଚରିତ୍ର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଦାର ପ୍ରକୃତିର ଥିଲା  । ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମ ଅହଲ୍ୟାଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ  । ଯାହାକୁ କେହି ନିର୍ଦୋଷ ବୋଲି ଭାବି କେହି ଗ୍ରହଣ କରିନଥିଲେ  । ସେ ନିଜର ଛତ୍ରଛାୟାରେ ରଖି ଆଶ୍ରୟ ଦେଇ ଉଦ୍ଧାର କରିଥିଲେ  । ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଗଙ୍ଗା ନଦୀ ପାର କରିବାରେ  ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ସାଧାରଣ ଏକ ମାମୁଲି କୈବର୍ତ୍ତର ଅପାର ବିଶ୍ୱାସ ଓ ଭକ୍ତିରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମ ତାକୁ ତାଙ୍କ ସାନଭାଇର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଥିଲେ ଓ ଅନ୍ତିମ ସମୟରେ ମୋକ୍ଷ (ପରିତ୍ରାଣ) ପାଇବାର ବର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ  । ତାଙ୍କର ଏପରି ଗୁଣବତ୍ତା ଥିଲା, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ସେ ଜୀବଜଗତର ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମଣିଷ, ରାକ୍ଷସ ଓ ପଶୁ, ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ ଆଗକୁ ବଢିବାର ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ  । ଅଯୋଧ୍ୟାଙ୍କର ଆଦର୍ଶ ରାଜା ହେବା ବ୍ୟତୀତ ସେ ସେଠାରେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଦକ୍ଷ ସୁଶାସକ ଥିଲେ  । ଯିଏକି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇଯିବାର ବିଶେଷ ଗୁଣ ଥିଲା  । ସେହି ଗୁଣ ହେତୁ କମ୍ ସୈନିକ ଓ ସମ୍ବଳ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ସେ ନିଜ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ଲଙ୍କା ଯିବାକୁ ସମୁଦ୍ରରେ ଏକ ବିରାଟ ସେତୁ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ  । ଲଙ୍କାଗଡ଼ରେ ଦକ୍ଷତାର ସହ ଦଶାନନ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କରି ସୀତାଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରି ନିଜର ପରାକାଷ୍ଠା ଦର୍ଶାଇଥିଲେ  । ତାଙ୍କର ସୈନ୍ୟବାହିନୀରେ ମଣିଷ, ପଶୁ ଓ ରାକ୍ଷସ , ପକ୍ଷୀମାନେ ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ  ।  ସେ ହନୁମାନ, ଜାମ୍ବବାନ ଓ ଅଙ୍ଗଦଙ୍କୁ ନିଜର ସେନାବାହିନୀରେ ସୁଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ  ।
 ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ସପ୍ତମ ଅବତାର ଶ୍ରୀରାମ ୧୬ ଗୁଣ ଓ ୧୨ ଟି କଳାର ଗୁରୁ ଥିଲେ  । ଶ୍ରୀରାମ ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶୀ ଥିଲେ  । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କେବଳ ୧୨ଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଅଛି  । ସେଥିପାଇଁ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ସମସ୍ତ ୧୨ଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଠାରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ  । ଶାସ୍ତ୍ରରେ କଳାଗୁଡ଼ିକ କିଛି ଅବତାର ଶକ୍ତିର ଏକକକୁ ସୂଚିତ କରେ  । ଏହି କଳାଗୁଡ଼ିକ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ରୂପକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ  । ପ୍ରସ୍ତର ଓ ବୃକ୍ଷରେ ୧-୨  କଳା ଥିବାବେଳେ ପଶୁ ଓ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ୨ ରୁ ୪ କଳା ଥାଏ  । ଜଣେ ସାଧାରଣ ମଣିଷର ପାଞ୍ଚଟି କଳା ଓ ଜଣେ ସଂସ୍କୃତି ସଂପନ୍ନ ମଣିଷର ୬ଟି କଳା ଅଛି  । ମୁନି ସାଧୁ ଓ ସନ୍ଥଙ୍କ ପରି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ମହାନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ସାତରୁ ଆଠଟି କଳା ଅଛି  । ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ଚେତନାକୁ ଜାଗ୍ରତ ରହିବା ଶିଖାଇଥାଏ  । ଏପରିକି ସେମାନଙ୍କୁ ଉନ୍ନତ ଓ ଉପାସକ , ପୂଜନୀୟ କରିଥାଏ  । ସେଠାରେ ସାତଟି, ମନୁ, ଦେବତା, ପ୍ରଜାପତି ଓ ଲୋକପାଳଙ୍କର ନଅ କଳା ଅଛି  । ଦଶ ଓ ଅଧିକ କଳା କେବଳ ବରହା, ନୃରସିଂହ, କୂର୍ମ, ମସô୍ୟ, ବାବନ ଅବତାର ଇତ୍ୟାଦି  ଈଶ୍ୱରୀୟ ଅବତାରରେ ଉପସ୍ଥିତ, ଯାହାକୁ ଆବ୍ୟଶଅବତାର ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ  । ପର୍ଶୁରାମ ମଧ୍ୟ ଭଗବାନଙ୍କ ଅବତାର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ  ।  ବାର କଳାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କର ମଧ୍ୟ ୧୬ ଗୁଣ ଥିଲା  । ଏହି ୧୬ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା, ଗୁଣବାନ୍ ( ଯୋଗ୍ୟ ଓ କୁଶଳ ), ନିନ୍ଦନୀୟ (ପ୍ରଶଂସକ, ସକାରାତ୍ମକ), ଧର୍ମଜ୍ଞ (ଧର୍ମ ବିଷୟରେ ଜ୍ଞାନ ଥିବା), କୃତଜ୍ଞ ( ଧନ୍ୟବାଦ, ନମ୍ରତା), ସତ୍ୟ (ସତ୍ୟ କହିବା)  । ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିରେ ( ଅବିସ୍ମରଣୀୟ, ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧ), ଗୁଣବତ୍ତା (ଧାର୍ମିକ, ଗୁଣବତ୍ତା ଓ ଉତ୍ତମ ଆଚରଣ, ଆଦର୍ଶ ଚରିତ୍ର) । ସମସ୍ତ ଜୀବଜନ୍ତୁଙ୍କ ସୁରକ୍ଷାକାରୀ (ସହଯୋଗୀ), ଶିକ୍ଷିତ (ବୁଦ୍ଧିମାନ ଓ ଭେଦଭାବକାରୀ), ଶକ୍ତିଶାଳୀ (ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରତି ବିଶ୍ୱସ୍ତ ଓ ଯିଏ ସମର୍ଥନ ପାଏ ), ପ୍ରିୟଦର୍ଶନ (ସୁନ୍ଦର ଚେହେରା), ଯିଏ ମନ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରଖିଛି (ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ ), ଯିଏ କ୍ରୋଧ (ଶାନ୍ତ ଓ ସହଜ), ଜ୍ୟୋତି (ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଶରୀର ଓ ଉତ୍ତମ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ସହିତ), ବୀର୍ଯ୍ୟବାନ (ସୁସ୍ଥ, ସଂଯମ ଓ ଶକ୍ତିଶାଳୀ) ) ଓ ଯୁଦ୍ଧରେ ଯାହାର କ୍ରୋଧ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଭୟଭୀତ କରେ (ସାହସୀ, ଧନୁର୍ଦ୍ଧର, ଅସତ୍ୟର ବିରୋଧୀ) ଏସବୁ ବୁଝାଇଥାଏ  । ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ସ୍ୱରୂପ  ।
 "ସର୍ବତଃ ପାଣି ପାଦଂ, ତତ ସର୍ବୋତ୍ତଅକ୍ଷିଶୀରୋ ମୁଖମ !
ସର୍ବୋତଃ ସୃତିମଲକେ ସର୍ବମାବୃତ୍ୟ ତିଷ୍ଠିତ ।”
 ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରଭୁଙ୍କର (ସର୍ବବ୍ୟାପକ ) ରୂପ, ଯଥା ସକଳ ଦିଗରେ ହସ୍ତ, ପାଦ ରହିଛି  । ସେହିଭଳି ସକଳ ଦିଗକୁ ଶୀର ମୁଖ ଇତ୍ୟାଦି ରହିଛି ଏହିଭଳି ଭାବରେ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ସର୍ବ ବ୍ୟାପକ୍ତା ପ୍ରତିପାଦନ ହୋଇଛି  । ସାଧାରଣତଃ ଲୋକ ମୁଖରେ ଶୁଣାଯାଏ ଯେ ରାମ, ସେ କୃଷ୍ଣ ଓ ସେ ମଧ୍ୟ୍ୟ ଜଗନ୍ନାଥ  । କିନ୍ତୁ ବ୍ରହ୍ମ ତତ୍ତ୍ୱ ଅନୁସାରେ ଦେଖିଲେ ଜଣେ ଜୀବନ କାଳ ମଧ୍ୟରେ କେବେବି ବ୍ରହ୍ମସହସ୍ର ନିଜକୁ ପ୍ରକାଶିତ ନକରି ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଶ୍ରୀରାମ ରୂପେ ବିଦିତ ହୋଇଛନ୍ତି  । ଜନ୍ମ ହେବା ମାତ୍ରେ ଉଗ୍ରସେନଙ୍କୁ ଶଙ୍ଖ ଚକ୍ର ଚିÿହ୍ନ ଦର୍ଶନ କରାଇ, ବାଲ୍ୟ କାଳରୁ ଯଶୋଦାଙ୍କୁ ପାଟି ମଧ୍ୟରେ ବିଶ୍ୱ ଦର୍ଶନ ସହ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱରୂପ ଦର୍ଶନ କରାଇ ନିଜକୁ ସ୍ୱୟଂ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ବୋଲି ପ୍ରତିପାଦିତ କରିଛନ୍ତି  । କିନ୍ତୁ ଦେବାଧିଦେବ ଜଗନ୍ନାଥ ଷୋଳକଳାର ଅଧିକାରୀ ହୋଇ ପରଂବ୍ରହ୍ମ ରୂପେ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ରେ ବିରାଜିତ ହୋଇଛନ୍ତି  । କେବଳ ମାତ୍ର ଶ୍ରୀରାମ ତ୍ରେତୟାରେ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଛନ୍ତି  ।
ବାସ୍ତବରେ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଶ୍ରୀରାମ ସମସ୍ତଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରେମର ଗଭୀର ଭାବନାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲେ  । ନିଜର ପ୍ରଜାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଭଲପାଇବା, ନ୍ୟାୟ ଓ ସତ୍ୟତା ହେତୁ ତାଙ୍କ ଶାସନକୁ 'ଆଦର୍ଶ' ରାଜ୍ୟ ପାଳନ ଶାସକ ସଂଜ୍ଞା କୁହାଯାଏ  । ଆଜି ମଧ୍ୟ ଉତ୍ତମ ଶାସନକୁ 'ରାମରାଜ୍ୟ' ଭାବରେ ପରିଭାଷିତ କରାଯାଉଛି  । 'ରାମରାଜ' ଅର୍ଥ ସୁଖ, ଶାନ୍ତି ଓ ନ୍ୟାୟର ରାଜ୍ୟ  । ସେହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମ ସତ୍ୟ, ନ୍ୟାୟ ଓ ଧର୍ମର ପ୍ରତୀକ ...!!!
 ମୋ: ୯୦୪୦ ୧୫୧୪୭୫

ଡକ୍ଟର ଲକ୍ଷ୍ମଣ ସାହୁ