ଦେଶ ଦଶ ଓ ଦିଶା
Henamanjaree Swain
ରଶ୍ମିରଞ୍ଜନ ରାଉତ : ଗୋଟିଏ ଦେଶର ପ୍ରଗତି କେବଳ ତାର ଆର୍ଥିକ ପରିସଂଖ୍ୟାନ କିମ୍ବା ଭିତ୍ତିଭୂମି ଦ୍ୱାରା ମାପି ହେବ ନାହିଁ । ଦେଶର ପ୍ରକୃତ ପ୍ରଗତି ଓ ଶକ୍ତି ଏହାର ଜନସାଧାରଣ ବା ନାଗରିକଙ୍କ ଚେତନା, ଦାୟିତ୍ୱ ଏବଂ କଠିନ ପରିଶ୍ରମରେ ରହିଛି । ଜନସାଧାରଣଙ୍କର ନିଜ ଦେଶ ପ୍ରତି କର୍ତ୍ତବ୍ୟପରାୟଣତା, ସଚେତନତା ଏବଂ ନୀତିବାଦିତା ହିଁ ଏହାର ସଠିକ୍ ପରିମାପକ, ଯାହାକୁ ଆଧାର କରି ଦେଶର ପ୍ରଗତି ଦଣ୍ଡାୟମାନ । ଭାରତ ଏକ ବିଶାଳ ଏବଂ ବିବିଧ ବର୍ଗର ଦେଶ । ଏହା ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମ, ଭାଷା, ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ପରମ୍ପରାର ଆବାସସ୍ଥଳ । ଏକୀକରଣ ଶକ୍ତି ହେଉଛି ଭାରତୀୟ ନାଗରିକତାର ଆତ୍ମା । ଯେତେବେଳେ ନାଗରିକମାନେ ସାରା ଦେଶକୁ ନିଜର ପରିବାର ପରି ମାନିବେ, ସେତେବେଳେ ହିଁ ଦେଶର ଜାତୀୟ ଏକତା ସୁଦୃଢ଼ ହେବ । ଜଣେ ପ୍ରକୃତ ନାଗରିକ କେବଳ ନିଜ ଅଧିକାରକୁ ଗମ୍ଭୀରତାର ସହିତ ଗ୍ରହଣ କରେ ନାହିଁ, ବରଂ ନିଜ କର୍ତ୍ତବ୍ୟକୁ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଗମ୍ଭୀରତାର ସହିତ ଗ୍ରହଣ କରେ । ସେ ନିଜେ ଆଇନ ପାଳନ କରେ, ସାମାଜିକ ସଦ୍ଭାବ ବଜାୟ ରଖେ ଏବଂ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଦେଶର ପ୍ରଗତିରେ ସହଭାଗୀ ହୁଏ । ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ, ଜଣେ ନାଗରିକର ଭୂମିକା କେବଳ ଭୋଟ ଦେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୀମିତ ନୁହେଁ, ବରଂ ସେ ଜନସଚେତନତାର ବାହକ ହୋଇ ସମାଜକୁ ଦିଗଦର୍ଶନ ମଧ୍ୟ ଦିଏ ।
ଭାରତ ଆଜି ବିକାଶ ପଥରେ ଆଗେଇ ଚାଲିଛି । ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ଉନ୍ନତି, ଡିଜିଟାଲ ବିପ୍ଳବ ଏବଂ ଯୁବଶକ୍ତି ଦ୍ୱାରା ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହୋଇ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ବିଶ୍ୱ ଅର୍ଥନୀତି ହେବା ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଛି । କିନ୍ତୁ ଏହି ଅଭିବୃଦ୍ଧି କେବଳ ସେତେବେଳେ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ହେବ ଯଦି ଏହାର ଲାଭ ସମାଜର ଶେଷ ଧାଡ଼ିରେ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିବ । ଜାତିର ଜନକ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭାଷାରେ ଭାରତବର୍ଷର ଆତ୍ମା ଗାଁରେ ହିଁ ବସବାସ କରେ । ଅର୍ଥାତ୍, ଦେଶର ବାସ୍ତବ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରଗତି ଗ୍ରାମୀଣ ଭାରତର ପ୍ରଗତି ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ନିର୍ଭରଶୀଳ । ତେଣୁ, ଗ୍ରାମୀଣ ଭାରତ ସଶକ୍ତ ବିନା ଜାତୀୟ ପ୍ରଗତି ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ଧରିନିଆଯିବ । ଗୋଟିଏ ଦେଶର ଦିଗ କେବଳ ଆର୍ଥିକ ନୀତି ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ନାହିଁ, ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ, ସମାନ ସୁଯୋଗ ଏବଂ ମାନବୀୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଦ୍ୱାରା ମଧ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ଯେତେବେଳେ ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ନିଯୁକ୍ତି ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସୁଲଭ ହୋଇଯିବ, ସେତେବେଳେ ଯାଇଁ ଆମେ ଦୃଢତାର ସହ କହିପାରିବା ଯେ ଆମ ଦେଶ ସଠିକ୍ ରାସ୍ତାରେ ଅଗ୍ରସର ହେଉଛି । ମାତ୍ର ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସ୍ଥିତିରେ ଏ ପ୍ରକାର ଦୃଢତାକୁ ପ୍ରତିପାଦିତ ନକରିପାରିବା ହିଁ ଦର୍ଶାଉଛି ଦେଶର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିବା କରିତକର୍ମାମାନେ କେତେ ପାରଙ୍ଗମ ।
ଆଜି ନାଗରିକ ଦାୟିତ୍ୱର ସ୍ୱଭାବ ମଧ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି । ପୂର୍ବରୁ ଏହା ଦେଶପ୍ରେମ ଏବଂ ଟିକସ ପ୍ରଦାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୀମିତ ଥିଲା, ଏବେ ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରୁଛି । ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଅଭିଯାନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବା, ପରିବେଶକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା, ଦୁର୍ନୀତିକୁ ବିରୋଧ କରିବା, ମହିଳାଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ସମ୍ମାନ ପାଇଁ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିବା ଏଗୁଡ଼ିକ ଆଧୁନିକ ନାଗରିକତାର ପ୍ରତୀକ । ପ୍ରକୃତ ନାଗରିକ ସେମାନେ ଯେଉଁମାନେ କେବଳ ଦେଶର ସମସ୍ୟାର ସମାଲୋଚନା କରନ୍ତି ନାହିଁ, ବରଂ ସମାଧାନର ଅଂଶ ପାଲଟନ୍ତି ମଧ୍ୟ । ଡିଜିଟାଲ ଯୁଗରେ ଯେତେବେଳେ ସୂଚନାର ପ୍ରବାହ ଦ୍ରୁତ ଗତିଶୀଳ ହୋଇଛି, ସେତେବେଳେ ମିଥ୍ୟା ଖବର, ଘୃଣା ଏବଂ ଗୁଜବକୁ ଏଡାଇବା ମଧ୍ୟ ଏକ ଦାୟିତ୍ୱ । ଜଣେ ସଚେତନ ନାଗରିକ ହିଁ ଏନେଇ ଭାବିଚିନ୍ତି ତାର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରେ । ଭାରତର ଗଣତନ୍ତ୍ର ବିଶ୍ୱର ସର୍ବବୃହତ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା କେବଳ ସେତେବେଳେ ସଫଳ ହୋଇପାରିବ ଯେତେବେଳେ ନାଗରିକମାନେ ଏଥିରେ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବେ । ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ, ସରକାର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ପାଏ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ଗୁଣବତ୍ତା ଜନସଚେତନତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଯଦି ନାଗରିକମାନେ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ହୋଇଯିବେ, ତେବେ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼ିବ । କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ନାଗରିକମାନେ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବେ, ପରାମର୍ଶ ଦେବେ ଏବଂ ଦୁର୍ନୀତି ବିରୁଦ୍ଧରେ ଠିଆ ହେବେ, ସେତେବେଳେ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୁଦୃଢ଼ ବୋଲି ବିନା ଦ୍ୱିଧାରେ କହିହେବ ।
ଭୋଟ ଦେବା କେବଳ ଯେ ଏକ ଅଧିକାର ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହା ନାଗରିକର ନୈତିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ । ଜଣେ ସଚେତନ ଭୋଟରର ସୁଚିନ୍ତିତ ଭୋଟ ସମଗ୍ର ଜାତିର ଗତିପଥ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିପାରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିବ । ସେହିପରି, ଗଣତନ୍ତ୍ରରେ ଜନମତ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଉପକରଣ ଏବଂ ନାଗରିକମାନେ ଗଣମାଧ୍ୟମ, ସାମାଜିକ ମଞ୍ଚ କିମ୍ବା ସାମାଜିକ ସଂଗଠନ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଜନମତକୁ ଗଠନ କରନ୍ତି । ଭାରତ ଭଳି ଏକ ବିଶାଳ ରାଷ୍ଟ୍ର ବେକାରୀ, ଶିକ୍ଷାଗତ ଅସମାନତା, ଦୁର୍ନୀତି, ପରିବେଶଗତ ସଙ୍କଟ ଏବଂ ସାମାଜିକ ବିଭାଜନ ପରି ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛି । କିନ୍ତୁ ଏସବୁ ମଧ୍ୟରେ, ଭାରତର ଯୁବ ଶକ୍ତି ଏହାର କଳାତ୍ମକ ମନୋଭାବ ଏବଂ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ପରମ୍ପରାକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କରିରଖିଛି । ଆମ ସମ୍ମୁଖରେ ଏକ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ବିଶ୍ୱରେ ଭାରତର ଭୂମିକା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବା, ଏକ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ଭାରତର ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ସାକାର କରିବା ଏବଂ ଶାନ୍ତି, ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ନେତୃତ୍ୱ ନେବାର ସୁଯୋଗ ରହିଛି । ଏହି ସୁଯୋଗଗୁଡ଼ିକ ସେତେବେଳେ ଲାଭ କରାଯାଇପାରିବ ଯେତେବେଳେ ନାଗରିକମାନେ ନିଜ ଭିତରେ ଶୃଙ୍ଖଳା, ସଚ୍ଚୋଟତା ଏବଂ ଜାତୀୟ ସ୍ୱାର୍ଥର ଭାବନା ବିକଶିତ କରିବେ । ସରକାର ଏବଂ ନାଗରିକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ ଏକପାଖିଆ ନୁହେଁ । ସରକାର ନୀତି ପ୍ରଣୟନ କରନ୍ତି ଏବଂ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ନାଗରିକଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଯଦି ନାଗରିକମାନେ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ସହଯୋଗ କରିବେ, ତେବେ ଯେକୌଣସି ଯୋଜନା ବିନା କୌଣସି ସଙ୍କଟର ସମ୍ମୁଖୀନ ନହୋଇ ସଫଳ ହୋଇପାରିବ, ଏଥିରେ ଦ୍ୱିମତ ନାହିଁ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାରତ ମିଶନ, ଡିଜିଟାଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଭଳି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ସେତେବେଳେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା ଯେତେବେଳେ ସାଧାରଣ ଜନତା ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ, ନାଗରିକ ଏବଂ ସରକାରଙ୍କୁ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀ ନୁହେଁ ବରଂ ଅଂଶୀଦାର ଭାବରେ ଦେଖାଯିବା ଉଚିତ । କେବଳ ସମାଲୋଚନା ନୁହେଁ, ବରଂ ଗଠନମୂଳକ ପରାମର୍ଶ ଦେବା ମଧ୍ୟ ନାଗରିକତାର ଏକ ଅଂଶ ।
ଭାରତର ଦିଶାକୁ ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ କରିବାରେ ଯୁବପିଢ଼ିଙ୍କ ଭୂମିକା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଭାରତର ଜନସଂଖ୍ୟାର ୬୫% ଯୁବା ୩୫ ବର୍ଷରୁ କମ୍ ବୟସର । ଅର୍ଥାତ୍ ଯୁବପିଢ଼ି ଦେଶର ପ୍ରକୃତ ଶକ୍ତି, ଆଉ ଯୁବସମାଜ ହିଁ ଏହାର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ ଦେବ । କିନ୍ତୁ ଏହି ଶକ୍ତି କେବଳ ସେତେବେଳେ ସକାରାତ୍ମକ ଫଳାଫଳ ଦେବ ଯଦି ଯୁବକମାନେ ସଠିକ୍ ଦିଗରେ ଅଗ୍ରସର ହେବେ । ସେମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା, ନିଯୁକ୍ତି ଏବଂ କଳାତ୍ମକ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହିତ, ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ବିକଶିତ କରିବା ମଧ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରି । ଯୁବପିଢ଼ି ନିଜ ଦେଶର ସେବାକୁ ଏକ କ୍ୟାରିୟର ସିଡ଼ି ନକରି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରିପାରିଲେ ଭାରତର ଭବିଷ୍ୟତ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ହେବ । ଦେଶର ଦିଗ ଯେ କେବଳ ସରକାର ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହୁଏ ତାହା ନୁହେଁ, ଏଥିପାଇଁ ସମାଜ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଭାବରେ ଦାୟୀ । ଆଜିର ସମୟରେ, ଯେତେବେଳେ ସାମାଜିକ ଉତ୍ତେଜନା, ଜାତିଗତ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ଭେଦଭାବ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି, ଆମକୁ ମନେରଖିବାକୁ ପଡ଼ିବ ଯେ ଭାରତ ବିବିଧତା ମଧ୍ୟରେ ଏକତାର ରାଷ୍ଟ୍ର । ଆମର ସମ୍ବିଧାନ ଆମକୁ ସମାନତା, ସ୍ୱାଧୀନତା ଏବଂ ଭ୍ରାତୃତ୍ୱର ଅଧିକାର ଦେଇଛି । ଏଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଆଇନଗତ ଶବ୍ଦ ନୁହେଁ, ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ଆଦର୍ଶ ବି । ଏଣୁ ନାଗରିକମାନେ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ଏବଂ ସହନଶୀଳତା ରଖିପାରିଲେ, ସମାଜ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହେବ ନିଶ୍ଚୟ ।
ଗୋଟିଏ ଦେଶ ପାଇଁ ସଠିକ୍ ଦିଗ ହେଉଛି ଯାହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଗ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ସମନ୍ୱିତ କରି ରଖିବା । ବିକାଶ କେବଳ ସହରଗୁଡ଼ିକର ଚମକ ନୁହେଁ, ବରଂ ଗାଁର ସମୃଦ୍ଧି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକଙ୍କ ସମ୍ମାନକୁ ବୁଝାଏ । ଦେଶର ଦିଗ ସଠିକ୍ ଦିଗରେ ଅଗ୍ରସର ହେଉଛି ବୋଲି ଠିକ୍ ସେତେବେଳେ ବିବେଚନା କରାଯିବ ଯେତେବେଳେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିଶୁ ଶିକ୍ଷିତ ହେବେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ ସୁରକ୍ଷିତ ଅନୁଭବ କରିବେ, ସମାଜର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଗ ନ୍ୟାୟ ପାଇବେ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ଦେଶ ପାଇଁ ଗର୍ବିତ ହେବେ । ନାଗରିକ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ପର୍କ କେବଳ ସାମ୍ବିଧାନିକ ନହୋଇ ଭାବପ୍ରବଣତାରେ ପରିଣତ ହୋଇଯିବ । ଯେତେବେଳେ ଏହି ଭାବନା ପ୍ରତିଟି ନାଗରିକର ମନରେ ଦୃଢ଼ତା ଆଣିବ, ସେତେବେଳେ ଦେଶ ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରରେ ଚମକି ଉଠିବ । ତେଣୁ, ସମୟର ଆବଶ୍ୟକତା ହେଉଛି ଏକ ସଚେତନ ନାଗରିକ, ଏକ ସଶକ୍ତ ସମାଜ ଏବଂ ଏକ ଦୂରଦୃଷ୍ଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗଦର୍ଶନ । ଏହି ତିନୋଟି ସ୍ତମ୍ଭ ଦୃଢତାର ସହ ନିଜର ଉପସ୍ଥିତି ଜାହିର କଲେ ଭାରତ ଏକ ବିକଶିତ, ନୀତିଗତ ଏବଂ ସମନ୍ୱିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବେ ପରିଗଣିତ ହେବ ଏହା ନିଃସନ୍ଦେହ ।
ମୋ: ୭୮୦୯୦୩୭୬୦୮
